Zondag 25 maart 2012 werd in Brunssum de laatste ramp in staatsmijn Hendrik herdacht. In 1947 verloren 13 koempels het leven. Frans Cals en Ed Joosten zijn er voor het laatst bij. „Wij hopen dat de gemeente het organisatorische stokje overneemt.”
Hoe gevaarlijk het werk in de mijnen was, daarover werd pas volop gesproken toen ze al weer lang en breed waren gesloten. Oud-Koempel Frans Cals (73) kan zich niet herinneren dat er thuis, in de mijn of buiten werd gepraat over de twee ‘mijnrampen’ in staatsmijn Hendrik in Brunssum. Zijn familiegeschiedenis spreekt wat dat betreft boekdelen. „Mijn vader is na de ontploffing van 1928 in de Hendrik, waar ook al dertien koempels het leven verloren, bovengronds gaan werken.
Tegen mij en mijn broers zei hij alleen: ‘Nooit de mijn ingaan.’ Maar ja, hoe gaan die dingen? Bij de bakker verdiende ik 9 gulden. In de mijn kreeg je 25 gulden en dan waren de voorzieningen nog veel beter ook.” Toen Frans Cals als jongeling de Hendrik in ging was de brand van 1947 nog maar zeven jaar geleden gebeurd. Er werd nooit over gepraat en het was ook geen reden om níet de mijn in te gaan. Je groeide er spelenderwijs in, blikt Cals terug. Dat begon al op de OVS, waar je als jong mens begon. Een veredelde verkennersschool, zegt Cals nu. Je leerde de mastworp en de dubbele mastworp. Je groette de vlag. Je deed spelletjes en je ging op kamp in Vaalsbroek. „Eén dag in de week ging je ondergronds en ook dat gebeurde spelenderwijs. Mijn eerste mijnvader was Naard Stevelmans, onze buurman en vriend van vader - iemand die je vertrouwde. Bang ben ik nooit geweest.”
Met die rampen was het als met de ontkenning door mijnartsen van stoflongen en het gevaar van asbest: pas jaren later was er breed aandacht voor. In de bloeitijd werd kritiek gesmoord door overdadige sponsoring van het sociale leven door het mijnbedrijf en, niet onbelangrijk, de matigende invloed van kerk en mijnwerkersbond. Dat stemt sommigen achteraf bitter, constateert Cals, die overigens nog trouw de mis bezoekt. Met zijn kompaan Ed Joosten, oud-portier van de Emma, heeft Frans Cals zich op de heemkunde in Brunssum gestort. Afdeling mijnwerkers. Het zit hen sowieso niet lekker dat het mijnverleden in Zuid-Limburg nagenoeg is ‘uitgegumd.’ Pas in 2010 kwam er een herkenningsteken bij de oude ingang van de Hendrik. Veelzeggend: het schachtwiel dat daar staat is afkomstig van de Emma, die later dichtging. „Van de Hendrik hadden ze alles al opgeruimd.” Hoe anders is dat in het buitenland gegaan. Cals heeft mijnen bezocht in Duitsland, Oostenrijk en België. „Drie jaar geleden ben ik nog met m’n dochter in een Engelse mijn geweest.”
Beide Brunssummers zijn nauw betrokken bij de organisatie van de herdenking van de mijnramp van 1947. Ze weten heel goed dat sommige oud-koempels zullen zeggen ‘O, daar heb je hen weer’, zegt Joosten. Voor we naar het monument aan de Akerstraat gaan, praten we bij Joosten thuis. Op tafel ligt een band met uitgaven van het blad Steenkool met daarin een foto van de begrafenisdienst in de kerk. Joosten: „En kijk hier, jong: de kampioensfoto van Limburgia! Een gebeurtenis die hier in het geheugen staat gegrift. Genomen na de 6-0 overwinning op Ajax in het Olympisch Stadion. De vader van keeper Sjra Jacobs was trouwens één van de dertien slachtoffers in 1947.” Op weg naar het monument zeggen Joosten en Cals dat het zondag vermoedelijk hun laatste herdenkingsdienst in Brunssum wordt. Joosten: „Wij zijn een beetje de laatste der Mohikanen.We hopen dat de gemeente het stokje overneemt.” Cals: „We hebben het over minder mooie zaken gehad. Maar maak er een positief verhaal van, jong. Uiteindelijk hebben de mijnen grote welvaart gebracht en daar zijn we hier nog steeds heel erg trots op.”
Herdenkingsprogramma
DeMijnen.nl publiceert dit artikel, dat op 21 maart 2012 verscheen in Dagblad de Limburger en het Limburgs Dagblad, met toestemming en vriendelijke medewerking van Media Groep Limburg. Door Siebrand Vos, journalist bij Dagblad de Limburger.
Bekijk ook...
2 reactie(s)
Reacties
Doordat ik op zoek was naar
I do remember that my
Uw reactie