Oostenrijkse woningen in Hoensbroek

Oostenrijkse woningen in HoensbroekFoto: www.rijckheyt.nl

"Zweedse huizen" noemde men in de volksmond de markante woningen die in oa. Hoensbroek, Treebeek en Lindenheuvel na 1948 werden gebouwd. Ze kwamen echter uit Oostenrijk. "Oostenrijkse woningen in Hoensbroek" is een artikel van de hand van Paul Borger en Jo Brassée (redactie) dat in deel 2 van "Hoensbroek, een terugblik", verschenen is.

Woningnood

Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag de particuliere woningbouw in Nederland vrijwel stil. Uitzondering daarop vormde de Maria-Christinawijk, in de volksmond Hermann Göringkolonie genoemd. Na de oorlog was er een groot tekort aan bouwmaterialen en het Ministerie van Wederopbouw wilde het woningtekort dat nijpende vormen had aangenomen bestrijden met de aanschaf van houten woningen uit Oostenrijk.

Prefab

De firma Thermobau GMBH uit Wenen kon grote aantallen leveren. Uiteindelijk stonden er 800 ter beschikking. Niet alle woningen zijn daadwerkelijk gebouwd, maar in Treebeek, Hoensbroek en Lindenheuvel zijn tot op de dag van vandaag mooie exemplaren te vinden.
Opvallend aan de huizen was de prefab bouwwijze. Als bouwpakket van 17000 kg werden de huizen per trein naar Nederland gestuurd. Daar werden ze onder leiding van een monteur in enkele dagen in elkaar gezet. In het boek staan vermakelijke bouwtekeningen die door Rijckheyt beschikbaar zijn gesteld.
De huizen voldeden niet aan de Nederlandse bouwverordeningen. De hoogte op de begane grond was slechts 2.40m. en de buitenwanden (hout!) voldeden niet aan de Nederlandse brandveiligheidseisen. De gemeente werd gesommeerd om de bouwverordeningen snel aan te passen om "daarmee te voorkomen dat de bouw van de woningen 'die door vorst en sneeuw in Oostenrijk toch al zozeer verlaat is' stagnatie zou ondervinden."
De betaling van de woningen paste ook in de tijd. Door het deviezentekort moest de koop beklonken worden met het sturen van levensmiddelen van Nederland naar Oostenrijk. Met gesloten beurzen dus.

De Oostenrijkse woningen waren, ondanks de geringe hoogte op de begane grond, redelijk ruim en werden daarom ingedeeld bij de "middenstandswoningen". Gebruikelijk was de kelder van 3 bij 4 meter. Op de begane grond bevond zich de keuken met doorgeefluik naar de kamer en een toilet. De grote woonkamer kende twee grote tuindeuren. Ook was een studeerkamer aanwezig. Een kolenluik ontbrak niet!
Op de eerste verdieping waren twee kleinere één grotere slaapkamer. De huizen waren voorzien van dubbel glas, aluminiumfolie en fijne vezelplaat als isolerende elementen. De huizen waren huurwoningen. Als middenstandswoning niet goedkoop. Daarom zocht men solide huurder en die vond men in mijnbeambten en leraren van de ambachtschool en RK HBS St. Jan. In Maria-Gewanden in Hoensbroek werden twee woningen pastorie en kapelanie.

De Staatsmijnen

Eind 1946 gaven De Staatsmijnen aan in de levering van 200 woningen geïnteresseerd te zijn. Uiteindelijk zijn 104 woningen daadwerkelijk verrekend. Naast de woningen in de Oostelijke Mijnstreek werden ook huizen gebouwd in Kerensheide en Lindenheuvel. De Oranje-Nassaumijnen kregen uit het toegewezen contingent van De Staatsmijnen 25 woningen aangeboden, maar de firma zag wegens de slechte kwaliteit van de woningen van aankoop af.

In 1947 concludeerde het Ministerie vor Wederopbouw dat de proefwoningen die in Wageningen waren gebouwd van slechte kwaliteit waren. Naar aanleiding van deze en andere inspecties bij proefwoningen werd de leverancier van de klachten op de hoogte gesteld. De kwaliteit van de door de firma Geurten uit Hoensbroek gebouwde 8 Hoensbroekse woningen was goed. Kapotte planken of niet passende elementen werden vervangen. De extra kosten die dit met zich meebracht verhoogden natuurlijk de kostprijs. Ooit aangeprezen als huis voor fl. 10.000 (zonder grond) was de werkelijke kostprijs bijna fl. 19.000,- (met grond). Bij inschrijving werd de aanbesteding gegund aan de firma Geurten, die echter de bouw van 8 huizen niet alleen aankon en de firma Eken & Zn, een van de verliezende inschrijvers, als onderaannemer aan het werk zette.

Zestig jaar verder

Tegenwoordig zijn de Oostenrijkse huizen nog altijd een opvallend element in de omgeving waarin zij staan. Ooit gegarandeerd voor een levensduur van vijftig jaar zijn ze ook nu nog in verrassend goede staat. In de jaren 70 zijn de woningen verkocht aan de huurders. Ook zijn soms nieuwe elementen zoals garages aan de woningen toegevoegd.

Oostenrijkse woningen in HoensbroekOostenrijkse woningen in HoensbroekOostenrijkse woningen in Hoensbroek

Oostenrijkse woningen in Hoensbroek

 

Paul Borger, Jo Brassée, Roelof Braad, Hoensbroek, een terugblik, deel 2. Hoensbroek 2009 is te koop bij de Readshop en Peter Wind in Hoensbroek en bij Boekhandel van der Velden - van Dam en kost 26,50 euro, waarvan 2,50 euro voor de Heemkundevereniging bestemd is. 

Paul Borger is voor zijn onderzoek nog op zoek naar foto’s van de bouw van de houten woningen. Contact via tel. 045-5285320 of mijnstreekboeken@gmail.com

http://www.limburger.nl/article/20100211/REGIONIEUWS05/100219889/1030
http://www.mariagewanden.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=47&Itemid=93

Verder:
http://www.oostenrijksewoningen.com/2007_02_01_archive.html Bevat ook informatie van andere vindplaatsen van deze woningen.
http://www.huisduinerbelang.nl/oostenrijksew.html

Over Oostenrijkse woningen in Lindenheuvel (Geleen) zie:
Tijdschrift Heemkundevereniging Geleen, Piet Hendricks, Oostenrijkse woningen in Lindenheuvel ,1999-3, blz. 45

  • Artikel
  • 15 april 2010
  • door Paul Borger

2 reactie(s)


Reacties

Geachte, Zouden jullie tech

Geachte, Zouden jullie tech gegevens kunnen toesturen over de houten huizen in treebeek? Met vriendelijke groet, Fam Debie.

U kunt bij Paul Borger,

U kunt bij Paul Borger, Readshop Hoensbroek voor €14,50 een DVD met documenten en foto's aanschaffen. Kijk ook even naar het nieuwe tijdschrift: http://www.demijnen.nl/actueel/nieuws-item/boek-oostenrijkse-woningen-de-mijnstreek

Uw reactie

De inhoud van dit veld is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.
CAPTCHA
Deze vraag wordt gebruikt om te controleren of u een menselijke bezoeker bent om zo spam te voorkomen.

Bekijk ook...

Nieuw boek over Mgr. Dr. Henri Poels

Nieuw boek over Mgr. Dr. Henri Poels

  • artikel
  • 25 februari 2022